در لحظات سخت فقدان عزیزی، حضور در کنار عزاداران علاوهبر تسلی خاطر، نشاندهنده احترام ما به آن عزیز و خانوادهاش است. آیا به راستی با آداب شرکت در مراسم ختم را به خوبی آشنایی داریم؟ رعایت این آداب، نه تنها نشان از ادب و تربیت ما دارد، بلکه به تسکین آلام بازماندگان نیز کمک شایانی میکند. در این مقاله از تشریفات سفیر به بررسی مهمترین آداب و رسوم شرکت در مراسم ترحیم و ختم میپردازیم تا بتوانیم با حضور خود، مرهمی بر دلهای داغدار باشیم.
آداب و رسوم شرکت در مراسم ختم در یک نگاه
- انتخاب لباس مناسب (ترجیحا مشکی یا تیرهرنگ)
- آمادهسازی هدیه (تاج گل یا کمک مالی)
- حضور به موقع
- رعایت سکوت
- ابراز همدلی
- پرهیز از کنجکاوی و پرسیدن سوالات شخصی
- رعایت ادب (دوری از شوخی و لبخند)
هدف مهمانان از شرکت در مراسم ختم و برگزاری تشریفات مجالس ترحیم مشهد، نشان دادن اهمیت و جایگاه فرد درگذشته است. برای برجسته کردن این هدف و تسلی دادن به خانواده داغدار نیاز است تا آداب شرکت در مراسم ختم را رعایت کنید. این نکتههای ضروری و مهم را که اکثر مهمانان به آن واقف هستند، در بخش زیر آوردیم:
1- پوشیدن لباس مشکی و تا حد امکان رنگ تیره
رنگ مشکی در مراسم عزاداری، نمادی فراگیر از اندوه و همدردی است که در فرهنگ ایرانی نیز ریشه دوانده است. انتخاب این رنگ در تشریفات مجالس مشهد و سایر شهرهای ایران، نشان از آن دارد که ما در غم آنها شریک هستیم و به احساساتشان احترام میگذاریم. لباس مشکی، علاوهبراینکه با فضای سوگواری همخوانی دارد، به ما کمک میکند تا با سایر عزاداران همدل شویم و یکپارچگی و وحدت جمع را تقویت کنیم. به عبارت دیگر، پوشیدن لباس مشکی، یک نوع زبان مشترک بین عزاداران است که نشان از احترام، همدردی و مشارکت در غم مشترک دارد. این عمل به خانواده داغدار تسلی خاطر میدهد و به آنها کمک میکند تا احساس کنند در این لحظههای دشوار تنها نیستند.
2- بههمراه نیاوردن کودکان و نوزادان
مجلس ختم و ترحیم، فضایی برای سوگواری و یافتن آرامش در کنار هم است و آداب شرکت در این مراسم هم بر همین اساس باید رعایت شوند. سکوت در این مجالس، احترام به درگذشته و تسلی خاطر بازماندگان است. هنگامی که همه با دقت به کلام روحانی گوش فرا میدهند، فضایی معنوی و آرامشبخش شکل میگیرد که به بازماندگان کمک میکند تا اندوه خود را بپذیرند و اندکاندک آرامش از دست رفته خود را پیدا کنند.
علاوهبراین، سکوت به ما اجازه میدهد تا در عمق غم خود فرو رفته و با احساساتمان روبرو شویم. بهتر است از آوردن کودکان به این مجالس پرهیز کنیم تا هم آرامش مجلس حفظ شود و هم کودکان در معرض انرژیهای منفی قرار نگیرند. با رعایت این نکته میتوانیم به بهترین نحو در مراسم ختم شرکت کرده و از بازماندگان آن مرحوم حمایت عاطفی و معنوی کنیم.
3- آراستگی (بدون آرایش) از آداب شرکت در مراسم ختم
از ظرافتهای رفتاری و آداب شرکت در مراسم ختم، از جمله آراستگی، بیانگر همدلی ما با خانواده داغدار و مشارکت در غم آنها است. با این حال، آرایش غلیظ و استفاده از زیورآلات فراوان، با فضای سوگواری همخوانی نداشته و دور از ادب و احترام به نظر میرسد. خانمها بهتر است از آرایش ملایم و طبیعی استفاده کنند یا حتی به طور کامل از آن صرفنظر نمایند.
هدف از آراستگی مهمانان در این مراسم، ایجاد ظاهری مرتب و شایسته است، نه جلب توجه یا رقابت با دیگران. به یاد داشته باشیم که مراسم ختم، مکانی برای ابراز همدردی و تسلی خاطر بازماندگان است و آراستگی بیش از حد میتواند از تمرکز بر این مهم بکاهد.
4- تدارک هدیهای مناسب برای حضور در مراسم
یکی از چند آداب شرکت در مراسم ختم، آوردن هدیهای مناسب برای حضور مهمانان است. تجربه نشان داده که بهتر است به جای شیرینی و شکلات، از دسته گل یا تاج گل استفاده کنید. این هدیه نمادی از تسلیت و همراهی ما با خانواده داغدار است. البته، این رسم الزامی نیست و هر فرد بر اساس توان مالی و نزدیکی خود با خانواده متوفی، هدیهای متناسب انتخاب میکند.
مهمترین نکته این است که هدیه ما نشان از توجه و همدلی ما باشد. با اهدای دسته گل یا تاج گل، به بازماندگان نشان میدهیم که در غم آنها شریک هستیم و برایشان آرزوی صبر و آرامش داریم.
5- رعایت سکوت توسط مهمانها
مراسم ختم و برگزاری تشریفات، فرصتی برای تجدید خاطره با عزیز از دست رفته و ابراز همدردی با خانواده داغدار است. در این مجالس که با تلاوت آرامشبخش قرآن آغاز میشوند، سکوت و آرامش حاکم است. این سکوت نه تنها احترام به قرآن و روح متوفی است، بلکه فرصتی برای بازماندگان فراهم میکند تا اندکی به خود آمده و به عمق غم خود پی ببرند.
سخنرانی روحانی نیز با یادآوری حقایق ابدی به آرامش درونی حاضرین کمک میکند. حفظ سکوت در این لحظات، نشان از ادب و احترام ما به درگذشته و بازماندگان است و به ما یادآوری میکند که مرگ بخشی از زندگی است و باید با آرامش و وقار با آن روبرو شویم.
6- پرهیز از لبخند زدن با مهمانان از مهمترین آداب شرکت در مراسم ختم
در مجلس ختم، پرهیز از لبخند و گفتگوهای سبک، نشاندهنده احترام به متوفی و همراهی با غم بازماندگان است. هنگام احوالپرسی با صاحب عزا یا سایر افراد حاضر بهتر است با چهرهای آرام و نگاهی غمگین، همدلی خود را نشان دهیم. پرهیز از لبخند و شوخی به ایجاد فضایی آرام و متناسب با حال و هوای مراسم کمک میکند. همچنین، پرهیز از گفتگوهای بیمورد، فرصتی بیشتر به بازماندگان میدهد تا به احساسات خود بپردازند و از حمایت اطرافیان بهرهمند شوند.
7- حضور در مراسم ختم به مدت موجه و نه طولانی
حضور مهمانان در مراسم ختم، همدردی و احترام ما به درگذشتن و خانواده او را برجسته میکند. با این حال، مدت زمان حضور ما در این مراسم نیز اهمیت دارد. براساس تجربه در اکثر مواقع، حضور طولانیمدت و بیمورد مهمانان و دوستان برای خانواده داغدار آزاردهنده است. شنیدن سخنان ناروا یا بیپایه در مورد فرد متوفی هم زخمهای تازه بر دل بازماندگان میزند. بنابراین، بهتر است حضورمان در مراسم به اندازهای باشد که بتوانیم همدردی خود را ابراز کرده و به خانواده تسلیت بگوییم.
با ترک به موقع مراسم، فرصت بیشتری را برای بازماندگان فراهم میکنیم تا به حال و هوای خود بپردازند و خلوت و آرامش بیشتری داشته باشند.
به یاد داشته باشیم که هدف اصلی از برگزاری مراسم ختم، تسلی خاطر بازماندگان است و نه ایجاد مزاحمت برای آنها. با رعایت این بخش از آداب شرکت در مراسم ختم به بهترین نحو در این مجلس شرکت میکنیم و برای تسلی آن خانواده حضور مییابیم.